Wat als het wél lukt? Hoe angst voor succes je kan tegenhouden in je loopbaan
Veel mensen denken dat ze vooral bang zijn om te falen. Maar soms is het tegenovergestelde waar: de angst voor succes kan net zo verlammend werken. Weinig mensen praten erover, maar deze angst kan je groei onbewust afremmen.
In De Alchemist van Paulo Coelho worstelt de handelaar uit de kristalwinkel niet alleen met zijn droom, maar ook met de vraag: wat als ik mijn doel bereik? Hij heeft jarenlang verlangd naar zijn reis naar Mekka. Maar diep van binnen vraagt hij zich af: wat blijft er nog over als ik die reis écht maak? Wat als hij zijn doel haalt en het niet zo groots voelt als hij had verwacht? Wat als hij daarna opnieuw moet zoeken naar betekenis?
Dit zie je vaak in loopbanen. Je kunt jaren dromen over een promotie, een carrièreswitch of een eigen bedrijf, maar zodra de kans zich aandient, komen de twijfels: Kan ik dit wel aan? Wat als mensen me anders gaan zien? Wat als het tegenvalt? Maar misschien de meest ongemakkelijke gedachte: Wat als ik écht goed blijk te zijn in wat ik doe, en ik niet langer kan schuilen achter ‘ik ben nog niet zover’?
Waarom angst voor succes zo verlammend kan zijn
Angst voor succes klinkt paradoxaal, maar is heel menselijk. Succes betekent verandering, en verandering brengt onzekerheid. Het is verleidelijk om in ‘bijna’ te blijven hangen—bijna klaar voor een nieuwe stap, bijna genoeg ervaring, bijna de juiste timing. Het voelt veiliger dan de sprong wagen en geconfronteerd worden met de gevolgen.
Daarbij spelen vaak diepgewortelde overtuigingen een rol:
- "Als ik succesvoller word, worden de verwachtingen hoger."
- "Wat als ik straks niet meer voldoe?"
- "Als ik groei, vinden anderen daar iets van."
Succes brengt niet alleen nieuwe kansen, maar ook nieuwe verantwoordelijkheden. De lat ligt ineens hoger, je comfortzone verdwijnt, en de wereld kijkt mee. Dat kan verlammend werken.
Hoe angst voor succes zich ongemerkt uit
Vaak is deze angst niet direct zichtbaar, maar merk je het aan gedrag zoals:
- Uitstelgedrag: Je blijft voorbereiden, maar zet geen echte stappen.
- Zelfsabotage: Je mist deadlines of saboteert onbewust je eigen kansen.
- Overmatige bescheidenheid: Je minimaliseert je prestaties en vermijdt zichtbaarheid.
- Perfectionisme: Je stelt torenhoge eisen, waardoor je nooit ‘klaar’ voelt.
Herken je deze patronen? Dan is de kans groot dat angst voor succes een rol speelt.
De invloed van je omgeving
Niet alleen je eigen angsten, maar ook reacties uit je omgeving kunnen deze angst versterken. Als je groeit, veranderen dynamieken. Misschien vinden collega’s het ongemakkelijk als jij een leidinggevende functie krijgt. Misschien voelt een vriend zich onzeker nu jij voor jezelf begint. Soms merk je subtiele signalen:
- “Je verandert wel, hè?”
- “Je werkt toch niet té hard?”
- “Doe maar gewoon normaal.”
Soms houden mensen je liever in de rol die ze van je kennen. Dat is niet per se kwaad bedoeld, maar kan wel invloed hebben op hoe jij je groei ervaart.
Hoe je angst voor succes doorbreekt
Als je merkt dat je jezelf afremt, kun je deze angst stap voor stap doorbreken:
- Onderzoek je overtuigingen
Vraag jezelf af: welke gedachte over succes houd je tegen? En is dat écht waar? - Herdefinieer succes
Zie succes niet als een zware verantwoordelijkheid, maar als iets dat vrijheid en voldoening kan brengen. - Accepteer dat groei onzeker voelt
Je hoeft niet álles onder controle te hebben voordat je een stap zet. Je groeit onderweg. - Omring jezelf met de juiste mensen
Zoek mensen die je aanmoedigen in plaats van afremmen. - Sta stil bij wat je al hebt bereikt
Door je successen te erkennen, wordt succes iets positiefs in plaats van iets bedreigends.
Wat als je het gewoon probeert?
Angst voor succes kan verlammend werken, maar het hoeft je niet tegen te houden. De enige manier om erachter te komen wat er gebeurt als je wél de sprong waagt, is door het te doen.
En terwijl angst voor succes je kan tegenhouden, kan ook de invloed van je omgeving een grote rol spelen. Wat als je omgeving jouw groei niet omarmt? Hoe ga je om met mensen die liever zien dat je blijft waar je bent? Daarover meer in de volgende blog.