Meer dan een moeder: hoe stereotypering vrouwen beperkt in hun loopbaan
Onlangs liep ik langs een sportschool. Op de ruit stond in grote letters: Mom in Balance. "Wat leuk," dacht ik, "een plek waar moeders kunnen sporten." Maar toen viel mijn blik op de tekst ernaast: Sportschool voor vrouwen. En ineens voelde ik irritatie.
Ik ben namelijk een vrouw zonder kinderen en heb daar vrede mee. Toch raakten deze woorden mij. Ze brachten emoties los waarvan ik dacht dat ik ze al had losgelaten. Tegelijkertijd dacht ik: het zijn maar woorden, en woorden hebben alleen betekenis als je ze toelaat. Maar dit voorval is inmiddels ruim een week geleden, en het houdt me nog steeds bezig. Waarom? Omdat het zoveel zegt over hoe diep stereotypering geworteld is – niet alleen in taal, maar in hoe we vrouwen zien, beoordelen en behandelen, ook in hun werk.
Laat ik vooropstellen dat mijn doel niet is om deze specifieke sportschool te bekritiseren. Het gaat mij om het grotere gesprek: hoe diepgewortelde stereotypen vrouwen dagelijks raken, vaak zonder dat we ons daar bewust van zijn.
Het stereotype van de ‘volwaardige vrouw’
Het idee dat een vrouw pas echt telt als ze moeder is, zit diep in onze samenleving geworteld. Vrouwen zonder kinderen worden vaak gezien als ‘onvolledig’ of moeten zich voortdurend verdedigen over hun keuzes of omstandigheden. Wanneer een vrouw bewust kiest om geen kinderen te krijgen, roept dat soms onbegrip of zelfs kritiek op. En wanneer het een situatie buiten haar controle is, wordt er vaak ongemakkelijk over gezwegen.
Deze stereotypering beperkt niet alleen hoe vrouwen zichzelf zien, maar ook hoe ze worden beoordeeld in hun professionele leven. Wordt een vrouw zonder kinderen serieuzer genomen omdat ze 'meer tijd' heeft voor werk? Of juist niet, omdat ze als minder ‘betrouwbaar’ wordt gezien vanwege een gebrek aan traditionele rollen? Hetzelfde geldt voor moeders: zij worden soms gezien als minder ambitieus, terwijl ze vaak uitblinken in timemanagement en doorzettingsvermogen.
Hoe stereotypering doorwerkt in de werkcontext
Stereotypen over vrouwen en moederschap spelen ook een grote rol in de werkcontext. Hier zijn een paar voorbeelden:
- De moeder als minder professioneel:
Moeders worden soms gezien als minder flexibel of minder toegewijd aan hun werk. Het beeld dat moederschap de carrière in de weg staat, is hardnekkig, terwijl veel moeders juist laten zien dat ze productiever en veerkrachtiger kunnen zijn door hun ervaring met multitasking en verantwoordelijkheid. - De vrouw zonder kinderen als vanzelfsprekend beschikbaar:
Vrouwen zonder kinderen worden vaak gezien als degenen die ‘altijd wel kunnen’. Ze krijgen meer verantwoordelijkheid toebedeeld of wordt zonder overleg gevraagd in te vallen, met de aanname dat ze geen grote verantwoordelijkheden thuis hebben. Dit kan leiden tot overbelasting en een gebrek aan respect voor hun grenzen. - De nadruk op privérollen in plaats van professionele doelen:
Tijdens loopbaangesprekken of evaluaties wordt er vaak onbewust gevraagd naar privéomstandigheden. Dit kan vrouwen het gevoel geven dat ze niet beoordeeld worden op hun werk, maar op de verwachtingen rondom hun persoonlijke leven.
Waarom we moeten breken met hokjesdenken
Deze stereotypering doet vrouwen tekort, omdat het hen reduceert tot één enkele rol. Het gaat voorbij aan hun talenten, ambities en bijdragen. Maar het doet ook organisaties tekort, omdat het diversiteit in perspectieven en talent miskent.
Het is belangrijk om te erkennen dat de waarde van een vrouw – of van wie dan ook – niet afhangt van de rollen die ze vervult in haar privéleven. We moeten stoppen met denken in hokjes en ruimte maken voor een bredere visie op wat iemand kan en wil bijdragen.
Wat we kunnen doen om verandering te brengen
- Bewustwording creëren: Wees je bewust van de stereotiepe aannames die je maakt – als werkgever, collega of individu. Vraag jezelf af: kijk ik naar iemands capaciteiten of laat ik me leiden door persoonlijke omstandigheden?
- Focus op talent en ambitie: Vraag vrouwen naar hun kwaliteiten en doelen, in plaats van naar hun privéleven. Laat werkgesprekken draaien om professionele groei, niet om persoonlijke keuzes.
- Geef ruimte aan diverse verhalen: In plaats van één ideaalbeeld van de vrouw te promoten, omarm je de diversiteit aan levenskeuzes. Moeder, single, geen kinderen – het zegt niets over iemands waarde of ambities.
De waarde van iedere vrouw
Mijn ervaring bij die sportschool stond symbool voor iets groters. Het liet me zien hoe hardnekkig de boodschap is dat een vrouw pas écht waardevol is als ze moeder is. Maar ik geloof dat iedere vrouw – of ze nu moeder is of niet – waardevol is om wie ze is, wat ze kan en wat ze bijdraagt.
Mijn doel is niet om kritiek te leveren op een specifieke organisatie, maar om een gesprek op gang te brengen over hoe stereotypen ons dagelijks beïnvloeden. In mijn werk als loopbaanadviseur help ik vrouwen ontdekken wie ze zijn, los van labels of stereotypes. Want pas als we stoppen met hokjesdenken, kunnen we écht groeien – als individu en als samenleving.